جرم دندانی چیست و چرا باید پاکسازی شود؟
حامد رنجبری
جراح | دندانپزشک
🠀 جرم دندانی چیست و چرا باید پاکسازی شود؟
مشکل پنهانی که ممکن است لبخند شما را تهدید کند. شاید تصور کنید که اگر هر روز مسواک می‌زنید، دندان‌هایتان کاملاً تمیز هستند. اما واقعیت این است که حتی با رعایت بهداشت دهان، باز هم ممکن است لایه‌هایی از مواد غذایی و باکتری روی دندان‌ها باقی بماند و در نهایت تبدیل به جرم دندانی شود.
🔍 جرم دندانی چیست؟
جرم دندان، رسوبی سخت‌شده از پالک میکروبی است که روی سطوح دندان، بین دندان‌ها یا حتی روی لثه‌ها جمع می‌شود. این لایه ابتدا به صورت پالک نرم و بی‌رنگ ظاهر می‌شود که اگر به موقع با مسواک و نخ دندان تمیز نشود، به مرور با مواد معدنی موجود در بزاق ترکیب شده و به لایه‌ای سفت و زردرنگ یا قهوه‌ای تبدیل می‌شود که دیگر با مسواک زدن هم از بین نمی‌رود.
🔬 چرا تشکیل جرم دندان خطرناک است؟
- التهاب و خونریزی لثه‌ها (ژنژیویت)
- عقب‌رفتگی لثه که باعث می‌شود ریشه دندان نمایان شود
- لق شدن دندان به دلیل تخریب بافت‌های نگهدارنده
- بوی بد دهان به خاطر تجمع باکتری‌ها
- افزایش احتمال پوسیدگی دندان‌ها
در واقع، جرم دندان فقط یک مشکل ظاهری نیست؛ بلکه نشانه‌ای از خطرات پنهان در سلامت دهان و دندان است.
🔄 آیا جرم دندان قابل درمان است؟
بله. اما نه با مسواک و خمیر دندان معمولی. برای حذف کامل جرم، نیاز به یک روش حرفه‌ای به نام جرم‌گیری (Scaling) است که توسط دندانپزشک انجام می‌شود. در این روش، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص یا دستگاه اولتراسونیک، جرم‌ها را از روی دندان و لثه پاک می‌کند، بدون آسیب به مینای دندان. این کار معمولاً بدون درد است، و در موارد خاص می‌توان از بی‌حسی موضعی هم استفاده کرد.
⏳ هر چند وقت یکبار باید جرم‌گیری انجام شود؟
توصیه بیشتر دندان‌پزشکان – از جمله دکتر رنجبری – این است که: «اگر به درستی از دندان‌های خود مراقبت می‌کنید، هر ۶ ماه یکبار برای معاینه و در صورت نیاز جرم‌گیری مراجعه کنید.»
در افرادی که بیشتر در معرض تشکیل جرم هستند (مثلاً کسانی که زیاد چای یا قهوه می‌نوشند، سیگار می‌کشند یا نخ دندان نمی‌کشند)، حتی هر ۳ تا ۴ ماه یکبار ممکن است نیاز به جرم‌گیری وجود داشته باشد.
💬 باورهای غلط درباره جرم‌گیری
- 🛑 «جرم‌گیری مینای دندان را خراب می‌کند»
✅ اشتباه است. دستگاه جرم‌گیری به طور خاص برای زدودن جرم طراحی شده و آسیبی به مینا نمی‌زند. برعکس، باقی ماندن جرم باعث تحلیل لثه و حتی پوسیدگی می‌شود. - 🛑 «اگر جرم را برندارم، چیزی نمی‌شود!»
✅ اتفاقاً برعکس. با باقی ماندن جرم، التهاب لثه پیشرفت کرده و ممکن است دندان‌های سالمتان را از دست بدهید.
✅ نتیجه‌گیری
جرم دندانی یک مشکل بی‌صدا اما جدی است. تمیز نگه داشتن دهان فقط با مسواک زدن کافی نیست. با معاینه منظم و جرم‌گیری حرفه‌ای، می‌توانید از مشکلات بزرگتر پیشگیری کنید. اگر مدت زیادی از آخرین جرم‌گیری‌تان گذشته یا احساس می‌کنید دندان‌هایتان تغییر رنگ داده‌اند، همین حالا برای معاینه وقت بگیرید.